Trong suốt tiến trình phát triển của lịch
sử nhân loại, vấn đề thanh niên luôn được tất cả các quốc gia, dân tộc, các thời
đại coi là một vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt. Ở nước ta, thanh niên được
xem là rường cột của nước nhà, lực lượng xung kích trong công cuộc xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của quá trình
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa
xã hội. Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã khẳng định: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng
quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực,
đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo.
Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn
năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình”[i].
Thực tiễn đã chứng minh rằng, qua hơn 25
năm đổi mới, với những chủ trương, chính sách cũng như dưới sự lãnh đạo đúng đắn
của mình, Đảng ta đã xây dựng được đội ngũ thanh niên Việt Nam vừa có đạo đức,
nhân cách, vừa có sức khỏe, tri thức, tư duy năng động, sáng tạo; tiếp nối truyền
thống lịch sử hào hùng của thế hệ cha anh đi trước, một lòng một dạ theo Đảng,
tin tưởng vào Đảng, vào sự nghiệp cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã
chọn từ những năm 30 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, trong những năm qua, do tác động
mặt trái của cơ chế thị trường, mở cửa hội nhập quốc tế cũng như những điều kiện
kinh tế - xã hội trong nước gặp nhiều khó khăn, bên cạnh mặt tích cực, số thanh
niên vi phạm pháp luật, sống thực dụng, thiếu mục đích, hoài bão, thiếu ý thức
vươn lên, thích hưởng thụ cá nhân và chịu ảnh hưởng của lối sống không lành mạnh
ngày càng gia tăng. Mặt khác, sự nhận thức của một số cấp uỷ các cấp và cán bộ,
đảng viên về công tác thanh niên còn hạn chế; sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo còn
chưa sâu sát, kịp thời; một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu gương mẫu, thoái
hóa, biến chất tạo ra những hình ảnh không tốt trong nhận thức của đoàn viên,
thanh niên.
1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên
Cuối thế kỷ XIX, trong bối cảnh xã hội
tư bản, khi luận bàn về thanh niên, C.Mác cho rằng, cần phải giải thoát cho
thanh, thiếu niên khỏi sự tác động có tính chất phá hoại của hệ thống hiện đại.
Ông đã gọi thanh niên là cội nguồn của sự sống, của dân tộc. Khi nói về vai trò
giáo dục thanh niên, C.Mác đã nhấn mạnh: “Công tác giáo dục sẽ
làm cho những người trẻ tuổi có khả năng nắm vững nhanh chóng toàn bộ hệ thống
sản xuất trong thực tiễn”[ii].
Ph.Ăngghen cho
rằng, thanh niên không thể đứng ngoài chính trị, chính thực tiễn của cuộc đấu
tranh giai cấp đã cuốn hút tuổi trẻ vào đời sống chính trị. Ph.Ăngghen cũng là
người đầu tiên đưa ra các quan niệm: “đội quân xung kích quyết định của đạo
quân vô sản quốc tế”, “đội hậu bị của Đảng” để gắn với thanh niên. Năm 1852,
khi “Đảng của Mác” đã khẳng định vị trí của mình trên vũ đài chính trị, trong
cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại những đạo luật đặc biệt của Bitxmac,
Ph.Ăngghen đã viết: chính thế hệ trẻ sẽ là nguồn bổ sung dồi dào nhất cho Đảng.
Phát triển
sáng tạo những luận điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen trong điều kiện lịch sử mới,
V.I.Lênin đã coi thanh niên là “nguồn
sinh lực chiến đấu của cách mạng”. Người đã luận giải những nguyên nhân
làm xuất hiện phong trào thanh niên và sự cần thiết phải tổ chức thanh niên vào các nhóm cách mạng. V.I.Lênin
đã nhấn mạnh: “Hãy lấy thanh niên mà xây
dựng hằng trăm nhóm xung phong và động viên họ nỗ lực hoạt động… cần phải khẩn
trương một cách táo bạo tập hợp và đưa tất cả những người có sáng kiến cách mạng
vào hoạt động. Đừng sợ là họ chưa được đào tạo đầy đủ, đừng run trước việc họ
chưa có kinh nghiệm và chưa phát triển hoàn thiện”[iii].
Kế thừa và
phát triển sáng tạo những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn chú trọng đến thanh niên, đề cao vị trí, vai trò của thanh niên và
công tác vận động thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: nếu thanh niên không được giác ngộ, không có sức sống,
không có nghị lực thì dân tộc có nguy cơ diệt vong. Vì vậy, trong thời gian chuẩn
bị cho việc thành lập Đảng, Người đã chú trọng đến thanh niên và đồng thời đã
chuẩn bị kỹ càng về mặt tư tưởng và cán bộ chuẩn bị cho việc thành lập Đoàn.
Trong tác phẩm
“Bản án chế độ thực dân Pháp”
có phần phụ lục nhan đề “Gửi thanh
niên Việt Nam”, Nguyễn Ái Quốc đã chỉ trích một số thanh niên cam chịu
làm nô lệ và thiết tha kêu gọi thanh niên đề cao lòng yêu nước. Người đã kết
thúc bằng lời tâm huyết: “Đông Dương đáng thương hại! Người sẽ nguy mất nếu đám
thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhìn
thấy ở thanh niên vai trò là động lực chủ yếu của cách mạng. Đối với nước ta, vị
trí của thanh niên được Người khẳng định là lớp người tiên phong, đột phá, đảm
bảo cho sự hồi sinh của dân tộc, đóng vai trò là người châm ngòi đầu tiên cho
cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn ý thức rằng, thanh niên chính là đội dự bị
của Đảng, của cách mạng. Vì vậy, sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc là sự
nghiệp các thế hệ kế tiếp nhau, thanh niên đóng vai trò là người tiếp sức cho
cách mạng. Người chỉ rõ: “Thanh niên là
người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ
trách, dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai - tức là các cháu thiếu niên nhi đồng”[iv].
Trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, Chủ tịch
Hồ Chí Minh luôn xác định thanh niên là đội quân xung kích đi đầu trong phong
trào cách mạng. Người nêu rằng: “Lực lượng
to lớn và vững chắc trong cuộc kháng chiến và kiến quốc. Mọi công việc thanh
niên thi đua thực hiện khẩu hiệu đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh
niên”[v].
Từ đó, Người
khẳng định việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là rất quan trọng và cần
thiết. Trong sự nghiệp cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn giành nhiều
thời gian, công sức cho sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Người đã sớm giáo
dục cho thanh niên một lý tưởng cao đẹp, luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh
niên và công tác vận động thanh niên.
Chủ tịch Hồ
Chí Minh cũng là người sáng lập, rèn luyện mặt trận đoàn kết thanh niên Việt
Nam, là người đưa thanh niên ta gia nhập trào lưu đấu tranh vì độc lập dân tộc,
hoà bình, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới. Trong các thời kỳ cách mạng,
Người luôn chăm lo xây dựng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên. Tư tưởng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác vận động thanh niên là sự vận dụng
sáng tạo quan điểm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh thực
tiễn cách mạng Việt Nam. Tư tưởng của Người đã được Đảng quán triệt, chỉ đạo
trong công tác thanh niên thời kỳ cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Những tư tưởng ấy mãi mãi là ánh sáng soi đường cho sự nghiệp đào
tạo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ nước ta trong thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
2. Quan điểm của Đảng ta về thanh niên
Xuất phát từ luận
điểm “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhận thức rõ vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta
luôn đề cao vị trí, vai trò của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng
xung kích cách mạng, đấu tranh giành độc lập và trong công cuộc đổi mới hiện
nay. Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập
kinh tế quốc tế, các tầng lớp thanh niên đã tiếp bước cha anh, nhận thức đúng
tình hình và nhiệm vụ, nêu cao chí tiến thủ, phát huy phẩm chất tốt đẹp và thế
mạnh của tuổi trẻ, xung kích, đảm đương những việc khó, nơi khó, chấp nhận mọi
gian nan, thách thức, chủ động, sáng tạo, góp phần tạo nên những thành tựu mới
to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu trong học tập,
lao động sản xuất, làm kinh tế, trong hoạt động văn hóa - xã hội, khoa học - kỹ
thuật, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội, v.v… đã làm sâu sắc thêm niềm tự hào của thế hệ trẻ trong giai đoạn
cách mạng mới.
Trong những
năm qua, Đảng ta đã ra nhiều nghị quyết về công tác thanh niên và gần đây nhất
là Nghị quyết Hội nghị Trung ương bảy khóa X về “Tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa” trong đó xác định 5 quan điểm chỉ đạo công tác thanh niên thời kỳ mới đó là:
-
Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực
lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết
định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập
quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm
trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo,
phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định
và phát triển vững bền của đất nước.
-
Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”
theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh
đạo của Đảng, vai trò quan trọng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia
đình, nhà trường và xã hội.
- Đảng lãnh đạo công tác thanh niên và trực tiếp lãnh đạo
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Xây dựng Đoàn vững mạnh là nội dung quan
trọng trong công tác xây dựng Đảng, là xây dựng Đảng trước một bước. Đảng đề ra
đường lối, chủ trương định hướng cho thanh niên hành động; xác định các chuẩn mực
cho thanh niên phấn đấu; xây dựng các tấm gương điển hình tiêu biểu cho thanh
niên học tập và noi theo.
- Nhà nước quản lý thanh niên và công tác thanh niên; thể
chế hoá đường lối chủ trương của Đảng về thanh niên và công tác thanh niên
thành pháp luật, chính sách, chiến lược, chương trình hành động và cụ thể hoá
trong các chương trình kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc
phòng, an ninh hằng năm của các cấp, các ngành.
- Sự nỗ lực học tập, rèn luyện và phấn đấu không ngừng của
thanh niên theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là yếu tố quan trọng để xây dựng
thế hệ thanh niên thời kỳ mới. Mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên là
nội dung quan trọng của công tác đoàn để giáo dục, bồi dưỡng, động viên
và phát huy vai trò thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc..
[i]
Đảng Cộng sản Việt
Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp
hành Trung ương khóa X, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2008, tr.35.
[ii]
C. Mác - Ph.Ăngghen: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.475.
[iii]
V.I.Lênin:
Toàn tập, tập 9, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1977, tr.247.
[iv]
Hồ
Chí Minh: Bàn về công tác giáo dục, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1972, tr.81.
[v]
Hồ
Chí Minh: Về giáo dục thanh niên, Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 1980, tr.82.