70 năm đã trôi qua, kể từ cái ngày “khởi thủy” năm 1949 của trường. Trong những tháng năm kháng chiến chống Pháp ác liệt, khi một số đồn thực dân ở Phú Hòa, Mỹ Đức rút, vùng tự do được mở rộng, thế giằng co quyết liệt ở vùng địch hậu diễn ra gay gắt, Ty giáo dục Liên khu IV đã quyết định thành lập trường TH Hoàng Hoa Thám ở xã kháng chiến cùng tên do thầy giáo Mai Xuân Lịnh, sau là Thầy giáo Nguyễn Xuân Bàng làm hiệu trưởng

        Gọi là trường nhưng không có khuôn viên, không có phòng học. Sách giáo khoa, tài liệu giảng dạy, chủ yếu là sự sưu tầm biên soạn. Học sinh từ Vĩnh Linh ra, Quảng Ninh lên, từ vùng giữa Lệ Thuỷ đến không quản đường sá xa xôi, đò giang cách trở , chấp nhận khó khăn, thiếu thốn, lớp học trong nhà dân, ăn ở cùng nhân dân, miệt mài đèn sách để sau này trở thành những người có ích cho kháng chiến, cho cách mạng. 252 học sinh của trường đã trưởng thành, mà ước mơ của họ được ươm lên từ xóm nghèo Lộc Xá.

     Cùng với chiến thắng vang dội của trận Điện Biên Phủ và Hiệp định Giơnevo 1954, miền Bắc nước ta được hoàn toàn giải phóng, vai trò lịch sử của trường kết thúc. Đất nước giải phóng, trường phân thân, làm nồng cốt cho các trường TH mới hình thành ở trung tâm Lệ Thuỷ, Quảng Ninh. Để thực hiện nhiệm vụ mới “vừa kháng chiến , vừa kiến quốc”, loại hình trường vừa học , vừa làm ở bậc THPT được thực nghiệm. Tỉnh Bình Trị Thiên hồi ấy, cùng lúc có 4 trường mới, trong đó có trường PTTH – VHVL Lệ Ninh nằm trên mảnh đất xưa của trường TH Hoàng Hoa Thám do thầy giáo Hoàng Tôn làm hiệu trưởng. Trường được xem như một đơn vị sản xuất trong doanh nghiệp. Học sinh ăn bếp tập thể, ở nhà nội trú. Tuần 5 buổi lao động. Trồng cói ở Hoa Thuỷ. Cấy lúa ở đội 3. Chăm sóc cao su ở Phú Cường. Hết việc thì vào rừng lấy củi, lên đồi nhặt sắt vụn. Bàn tay thư sinh cầm bút, thành bàn tay sạn chai cầm cuốc, xẽ đồi hoang thành hồ nuôi cá. Địa điểm trường ở một miền đầy cỏ dại và sim mua. Sân trường gồ gề đá sỏi. Phòng học mái tranh vách đất, gió lạnh mùa đông, nóng bức mùa hè. Ở hoàn cảnh như vậy, thầy và trò chấp nhận thử thách, cố gắng vượt lên để có 1.852 em tốt nghiệp, mang kỷ niệm buồn vui của mái trường đến những miền xa.

          Ấy vậy mà, lịch sử nào cũng phải có những bước đi thăng trầm và đầy chông gai. Lịch sử trường phải đối mặt với những thời điểm hết sức khó khăn. Học sinh bỏ học, thầy giáo bỏ nghề. Cũng như nhiều trường khác, Lệ Ninh chưa đủ sức tiếp nhận ngọn gió đổi mới. Từ quy mô 12 lớp, chỉ còn 5 lớp. Trường đứng trước nguy cơ giải thể. UBND tỉnh Quảng Bình đã sáng suốt thành lập trường PT cấp 2- 3 Lệ Ninh và bổ nhiệm thầy Võ Hữu Tiến làm hiệu trưởng. Nông trường đã đặt gánh nặng, xây dựng CSVC lên vai mình, chuyển trường về một địa điểm mới. Sức sống hồi sinh được nhân lên. Quy mô tăng nhanh chóng. Lệ Ninh là một trong những trường đầu tiên của tỉnh Quảng Bình dương cao ngọn cờ kỷ cương, chọn nó làm khâu đột phá để tập hợp đội ngũ, kiến tạo khuôn viên, nâng cao chất lượng. Từ đây Lệ Ninh liên tục là trường tiên tiến xuất sắc của tỉnh. Trong 9 năm, đã có 1.319 học sinh ra trường.

      Năm 1999 cùng với xu thế thời đại, giáo dục cần phải có những đổi mới để thực sự đem lại hiệu quả cho sự nghiệp xây dựng và kiến thiết đất nước theo hướng đổi mới nên trường cấp II, III Lệ Ninh đã tự chuyển mình, phân hóa thành hai ngôi trường mới. Năm 1999, cũng chính trên mảnh đất này, ngôi trường mới mang tên người sĩ phu yêu nước Hoàng Hoa Thám đã được khai sinh, thành vị. Kiên trì xây dựng môi trường giáo dục theo hướng xã hội hoá đã giúp trường có bước chuyển về chất. 20 năm qua , kể từ ngày mang tên mới cho đến nay, Trường THPT Hoàng Hoa Thám luôn vinh danh là đơn vị lao động tiên tiên và tiên tiến xuất sắc của tỉnh. Hơn thế nữa, sự nổ lực của các thế hệ thầy, trò đã xây dựng trường đạt được thành tích là Trường chuẩn quốc gia giai đoạn 3 từ năm 2018. Ở một địa bàn miền núi, xa trung tâm, thành tích của Hoàng Hoa Thám được đồng nghiệp xem như là huyền thoại.

      Với hành trang 70 năm - truyền thống vẻ vang xây dựng và phát triển Nhà trường, với đội ngũ các cán bộ giáo viên năng động, tâm huyết, giàu trí tuệ; với đội ngũ cán bộ, viên chức hết lòng vì sự nghiệp chung; với sự hợp tác chặt chẽ có hiệu quả của cha mẹ học sinh toàn trường, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng chúng ta sẽ vượt qua mọi khó khăn trở ngại để xây dựng Trường THPT Hoàng Hoa Thám- ngôi nhà chung của tất cả chúng ta - nơi thắm đượm tình thương và trách nhiệm, lòng bao dung và nhân ái, thành một trường trọng điểm chất lượng cao của tỉnh, đủ sức gánh vác và giải quyết những nhiệm vụ mà Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh tin tưởng giao phó; Cùng các trường khác trong hệ thống các trường Trung học phổ thông của tỉnh xây dựng một nền giáo dục phổ thông trung thực và lành mạnh. Góp phần cùng ngành giáo dục thực hiện thật tốt sứ mệnh: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; và đào tạo nguồn lực con người có chất lượng cao cho tỉnh và đất nước        

    70 năm, trường Hoàng Hoa Thám như một chiếc nôi, chiếc nôi đung đưa trong yêu của Đảng, trong lời ru của lòng dân, đã bồi dưỡng trí tuệ, nuôi dưỡng tâm hồn cho lớp lớp học sinh trưởng thành cùng đất nước.

           Hãy xứng đáng với mái trường mang tên người sỹ phu yêu nước. Xốc lại hành trang, thầy và trò đồng sức, đồng lòng, đi lên phía trước.

70 năm, hơn nữa thế kỷ, thăng trầm và gian khó, nhưng tất cả mới là sự khởi đầu.

                                                                        Lệ Ninh ngày 20 tháng 10 năm 2018

                                                                                 Hoàng Thị Hải Yến